Về nguyên tắc, tuân thủ tiêu chuẩn tại nước sở tại nơi nhà máy được thiết kế và xây dựng là tiên quyết, sau đó mới đến các tiêu chuẩn nước ngoài. Ở Việt Nam, Quy chuẩn Việt Nam (QCVN) là bắt buộc, đồng thời còn có Tiêu Chuẩn Việt Nam (TCVN). TCVN và QCVN gây ra không ít lúng túng trong việc tuân thủ tiêu chuẩn trong thiết kế kỹ thuật.
QCVN là các quy định về mức giới hạn của đặc tính kỹ thuật và yêu cầu quản lý mà sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ, quá trình, môi trường và các đối tượng khác trong hoạt động kinh tế – xã hội phải tuân thủ để bảo đảm an toàn, vệ sinh, sức khỏe con người, bảo vệ động vật, thực vật, môi trường, bảo vệ lợi ích và an ninh quốc gia, quyền lợi của người tiêu dùng và các yêu cầu thiết yếu khác. QCVN được ban hành bởi các cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
QCVN được áp dụng bắt buộc trong hoạt động sản xuất, kinh doanh và các hoạt động kinh tế – xã hội khác.
Trong lĩnh vực đo lường và tự động hóa, việc tuân thủ các Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN) là rất quan trọng để đảm bảo an toàn, chất lượng và hiệu quả trong hoạt động sản xuất và kinh doanh. Dưới đây là một số QCVN liên quan có thể áp dụng trong lĩnh vực này:
QCVN 12:2010/BKHCN: Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về thiết bị điện gia dụng và thiết bị điện tương tự - An toàn - Phần 1: Yêu cầu chung.
QCVN 4:2009/BKHCN: Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về tương thích điện từ đối với thiết bị điện và điện tử.
QCVN 9:2012/BKHCN: Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về thiết bị đo lường - Phần 1: Yêu cầu chung.
QCVN 14:2018/BKHCN: Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn đối với thiết bị điện và điện tử.
QCVN 22:2010/BGTVT: Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về thiết bị điện và điện tử sử dụng trên phương tiện giao thông đường bộ.
QCVN 89:2015/BGTVT: Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về hệ thống điều khiển tự động và từ xa trên tàu biển.
QCVN 96:2015/BGTVT: Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về hệ thống điện của tàu biển.
QCVN 103:2016/BGTVT: Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về thiết bị đo lường trên tàu biển.
QCVN 108:2017/BGTVT: Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về hệ thống tự động hóa trong điều khiển tàu biển.
TCVN là các quy định về đặc tính kỹ thuật và yêu cầu quản lý dùng làm chuẩn để phân loại, đánh giá sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ, quá trình, môi trường và các đối tượng khác trong hoạt động kinh tế – xã hội. TCVN được áp dụng trên nguyên tắc tự nguyện, trừ khi được viện dẫn trong văn bản quy phạm pháp luật, quy chuẩn kỹ thuật. TCVN nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả của các đối tượng này. TCVN được Bộ khoa học và công nghệ hoặc tổ chức ủy quyền ban hành.
Vậy trong lãnh thổ Việt Nam, quy chuẩn có tính bắt buộc và cần phải được tuân thủ, trong khi đó tiêu chuẩn không có tính bắt buộc.
Tuy nhiên, có rất nhiều trường hợp trong quy chuẩn QCVN đề cập hoặc chỉ tới việc tuân thủ tiêu chuẩn TCVN, lúc này tiêu chuẩn trở thành bộ quy tắc có tính bắt buộc.
Đo lường tự động hóa là một lĩnh vực rộng, liên quan đến nhiều khía cạnh khác nhau của kỹ thuật và công nghệ. Do đó, có rất nhiều TCVN có thể áp dụng trong lĩnh vực này. Dưới đây là một số TCVN quan trọng và phổ biến, được nhóm theo từng lĩnh vực cụ thể:
TCVN 13732-1:2023 (ISO 15746-1:2015): Hệ thống tự động hóa và tích hợp - Tích hợp điều khiển quá trình nâng cao và khả năng tối ưu hóa hệ thống sản xuất - Phần 1: Khung và mô hình chức năng.
TCVN 13733-1:2023 (ISO 20140-1:2019): Hệ thống tự động hóa và tích hợp - Đánh giá hiệu suất năng lượng và các yếu tố khác của hệ thống sản xuất có ảnh hưởng đến môi trường - Phần 1: Tổng quan và nguyên tắc chung.
TCVN 13733-2:2023 (ISO 20140-2:2018): Hệ thống tự động hóa và tích hợp - Đánh giá hiệu suất năng lượng và các yếu tố khác của hệ thống sản xuất có ảnh hưởng đến môi trường - Phần 2: Quá trình đánh giá hiệu quả môi trường.
TCVN 13733-5:2023 (ISO 20140-5:2017): Hệ thống tự động hóa và tích hợp - Đánh giá hiệu suất năng lượng và các yếu tố khác của hệ thống sản xuất có ảnh hưởng đến môi trường - Phần 5: Thu thập và xử lý dữ liệu.
TCVN 8051:2009: Hệ thống quản lý chất lượng - Các yêu cầu.
TCVN 1629:2008: Quy trình kiểm định phương tiện đo lường.
TCVN 7798-1:2007: (ISO/IEC 17025:2005) Yêu cầu chung về năng lực của phòng thử nghiệm và hiệu chuẩn.
TCVN 1892:2008: An toàn điện - Yêu cầu chung về bảo vệ chống sốc điện.
IEC 62443: Nền tảng an toàn mạng truyền thông công nghiệp.
TCVN 12721:2018: Công nghệ thông tin - Hệ thống cáp cấu trúc.
TCVN 6416:1998: Cảm biến nhiệt độ - Yêu cầu kỹ thuật.
TCVN 6417:1998: Cảm biến áp suất - Yêu cầu kỹ thuật.
Có thể thấy, một số TCVN được tham khảo từ các tiêu chuẩn quốc tế, và được chỉnh sửa với điều kiện đặc thù của Việt Nam. Trong một số trường hợp, TCVN không có sẵn, thì đơn vị thiết kế có thể sử dụng các tiêu chuẩn quốc tế để đảm bảo các yêu cầu kỹ thuật.
